Werk van Alevtina Kakhidze binnenkort te zien | SCHUNCK (2024)

De tekeningen, installaties, video’s en performances van Alevtina Kakhidze gaan over identiteit, over de oorlog Rusland-Oekraïne, over de complexe dynamieken tussen Oost en West, over machtsverhoudingen, de rol van het kapitalisme en onze consumptiecultuur en over culturele tegenstellingen en conflicten.

Alevtina Kakhidze woont en werkt in Muzychi (UA), en studeerde aan de National Academy of Fine Art and Architecture in Kyiv (UA), maar ook aan de Jan van Eyck Academie in Maastricht. Kakhidze nam deel aan verschillende internationale tentoonstellingen, waaronder Manifesta 14, de Europese Biënnale voor Hedendaagse Kunst in Kosovo, en is sinds 2018 VN-gezant in Oekraïne. Tijdens haar studententijd in Nederland toonde ze haar werk ook al in de vitrine van SCHUNCK (2005). Nu, zo’n twintig jaar later, keert ze terug naar deze zelfde vitrine.

Vrijheid en democratie

Al meer dan tien jaar maakt Kakhidze elke dag een tekening: het is haar manier om de wereld te observeren. Haar werk past niet alleen in de tijdsgeest, maar staat ook symbool voor vrijheid. Gevraagd naar waarom SCHUNCK werk van deze kunstenaar heeft gekozen, antwoordt artistiek leider Fabian de Kloe: “Met haar tekeningen reflecteert Alevtina Kakhidze op de wereld om haar heen. Haar werk gaat over vrijheid en jezelf kunnen uitdrukken, een essentieel goed in het licht van totalitaire overheersing en antidemocratische tendensen. Tekeningen lijken daarbij niet van grote betekenis, maar het tegenovergestelde is waar. Zo is twee jaar geleden in Rusland een vader veroordeeld, omdat zijn kind pro-Oekraïense tekeningen op school maakte. Dat geeft maar aan dat er met haar kunst wel echt iets op het spel staat; op zijn minst vrijheid en democratie.”

Negen tekeningen bij SCHUNCK

In 2022 verwierf SCHUNCK negen tekeningen van Kakhidze, die eerder in datzelfde jaar werden gemaakt. Fabian: “Die wending van een eerste jaar in oorlog is daarin duidelijk zichtbaar. Op één tekening zien we bijvoorbeeld haar weergave van een situatie die ook in het nieuws was destijds: het stelen van witgoed door Russische soldaten uit huizen net over de grens bij Oekraïne.” Patricia van den Ende, senior curator bij SCHUNCK, licht toe: “Op deze tekening zie je ook potten Nutella. Het verhaal daarachter is dat soldaten uit Rusland gedurende de invasie Oekraïense huizen binnengingen en deze plunderden. Aangespoord door het thuisfront eigenden ze zich op massale schaal spullen van Oekraïners toe, waaronder witgoed en potten Nutella , als ‘souvenir’, terwijl er tegelijkertijd oorlogsmisdaden werden begaan ten opzichte van de Oekraïense bevolking. In haar tekening schetst Kakhidze een fictieve, absurdistische oplossing: als de hele grens met Rusland vol gezet zou worden met westerse huishoudelijke apparaten, dan was er misschien geen reden meer voor de Russische soldaten om gruwelijkheden te begaan.”

Alevtina Kakhidze, The dove of peace is no longer with us, it was frightened off by the russian missiles that are exploding in Ukraine, but we still have plants, the biggest pacifists on our planet(2022), mixed media / 29,8 x 21 cm Collectie SCHUNCK, gemeente HeerlenFoto / photo: Galerie Nadja Vilenne, Luik (BE)

De waarde van mensenlevens

Het thema van consumptie is iets wat steeds terugkomt. Patricia: “Er zit een sterk politiek-economische laag in haar werk, het gaat ook over geldstromen, prominente figuren en de verstrengeling van oorlog en kapitalisme. Waar haar vroege werk een humoristisch-kritische houding had ten opzichte van de Westerse consumptiemaatschappij, is haar huidige werk nog altijd gericht op waarde en prijzen, maar dan afgezet tegen de waarde van mensenlevens.” De negen tekeningen, met een scherpe blik op een beginnende oorlog, zijn gedurende de looptijd van de tentoonstelling te zien op de tweede verdieping van het Glaspaleis, samen met een door de kunstenaar gecureerde selectie van boeken.

Kunst in de kerk

Er is een hele generatie kunstenaars in Oekraïne die een stem hebben, en het verdienen om gehoord te worden. In het kader daarvan neemt Alevtina Kakhidze werk mee van veertien verschillende Oekraïense kunstenaars, die in de Sint-Pancratiuskerk worden getoond onder de titel ‘What hinders a sermon becomes one’. In lijn met de locatie staan alle geselecteerde kunstwerken in relatie tot concepten of gebruiken die een associatie hebben met het katholieke geloof, met thema’s als brood, wijn en de hemel. “Er zijn opnames te horen van een kunstenaar die aan het front de soldaten voorgaat in het gebed. Maar er is ook een werk gemaakt van glasscherven, die het resultaat zijn van de oorlog; de kunstenaar verzamelt de scherven uit gebombardeerde huizen en probeert de objecten weer te herstellen. De oorlog is, gezien de situatie in hun thuisland, een thema dat niet weg te denken is uit deze tentoonstellingen”, aldus Patricia.

Windows, signs of peace

In de vitrine van het Glaspaleis is Alevtina Kakhidze’s eigen werk te zien, in de vorm van een installatie in een aantal hoofdstukken. Patricia: “Hierbij bezoekt ze in feite het werk dat ze de afgelopen jaren maakte opnieuw, en reflecteert daarmee op haar eerdere werken in een nieuwe context.” Er is een reconstructie te zien van een deel van haar installatie die ze in 2005 in deze zelfde vitrine toonde. Een ander hoofdstuk gaat over de resten van de oorlog, zoals munitiekisten, nu met logo's beschilderd door de kunstenaar, en weer een ander over inheemse en invasieve soorten planten. Planten zijn namelijk in Kakhidze's optiek de meest pacifistische wezens op aarde.

De overige hoofdstukken gaan al dan niet direct over consumptiegoederen, waarin ze etalages vol verkoopartikelen vergelijkt met een sterrenhemel, of waarin kleding de drager wordt van de teksten van de kunstenaar. Haar poëtische benadering van zoiets alomtegenwoordigs als consumptie komt goed tot zijn recht in de vitrine van SCHUNCK, dat als voormalig warenhuis de ideale etalage vormt.

Alevtina Kakhidze door Sergey Korovayny

Oekraïense identiteit

Alevtina Kakhidze laat met haar werk het tastbare van de oorlog zien en brengt het zo dichtbij. Fabian: “Het werk is ontzettend actueel. Doordat zij zich als beeldend kunstenaar uitdrukt in haar eigen taal, en het verhaal van Oekraïne vertelt, poneert ze ook de Oekraïense identiteit, die momenteel in het gedrang komt. Om die reden hebben we ervoor gekozen om haar naam en de titel van de installatie ook in de Oekraïense taal te communiceren.”

Als culturele instelling wil SCHUNCK ten alle tijden de dialoog tussen mensen faciliteren. “We richten ons geregeld op lokaal talent, maar willen tegelijkertijd ontwikkelingen buiten de stad, en in dit geval buiten de landsgrenzen, de stad intrekken. Want ook gebeurtenissen die elders plaatsvinden hebben directe gevolgen voor ons, lokaal.”

Op 26 april worden de installatie in de vitrine en de presentatie in de kerk opengesteld. Dit gebeurt tegelijk met een nieuwe editie van Frictions Festival, die in het teken staat van ‘vrijheid’. Alevtina Kakhidze verzorgt in dat kader een performance. Het werk van Alevtina is t/m 21 september te zien in de vitrine en tweede verdieping van SCHUNCK Glaspaleis en in de Sint-Pancratiuskerk Heerlen.

Bekijk de collectiewerken van Alevtina Kakhidze in onze digitale collectie: